Blogartikel

Onze taal verandert constant. Het ‘Nederlands’ van onze eigen voorouders van pak weg zo’n 500 jaar geleden zouden wij gewoonweg niet meer kunnen begrijpen.

Een voorbeeldje van +/- 1250, uit ‘De Vos Reinaerde’:

‘Grimbeert sprac: Oem, walschedi? Of ghi yet wilt, spreect jeghen mi In dietsche, dat ict mach verstaen’.

‘Grimbeert sprak: Spreekt u Frans? Als het u belieft, in het Diets (= middelnederlands) zodat ik het kan begrijpen’.

Als je dit vergelijkt dan merk je dat een simpele boodschap bij de bakker of de slager voor een middeleeuwer heden ten dage al een hoop problemen zou geven.

Wat mij, wat onze taal betreft, persoonlijk al geruime tijd zorgen baart, dat is NIET de turbotaal of de sms-taal die de millenials plachten te gebruiken, dat soort spelen met woorden is van alle tijden. Waar ik mij wel aan erger dat zijn de standaard-woorden die totaal verkeerd gebruikt worden, met als vlaggenschip het woord ‘noemen’ ipv ‘heten’.

Pedagogische poging

Jaren heb ik in de voetsporen van ons schoolvoorbeeld Jan Thys, aan zee dijkanimatie gedaan. Zo'n 20 jaar aan een stuk trokken wij tijdens de grote vakantie met een spelletjes-karavaan van de ene badplaats naar de andere. Van Knokke tot de Panne en terug, deelden wij frisdranken en ijsjes, maar ook handdoeken, sandaaltjes, T-shirts, polsuurwerken, voetballen, zonneschermen, zelfs autoradio's en alle mogelijke gadgets uit.
Uiteraard deden we dat niet zomaar!
Om een prijs te winnen diende men wat te doen, in de vorm van plezante wedstrijdjes per sponsor.
Heerlijke tijden waren dat, vooral omdat we gezien het vakantie was, steeds te maken kregen met ontspannen deelnemers. 

Nu bij het begin van elk spel maakten we even kennis met de deelnemers, die wij op die manier ook voorstelden aan het talrijke publiek dat zich verzamelde aan ons podium.

Hoe dikwijls ik daarbij een of andere kleuter de vraag stelde ‘Hoe heet jij’ en daarop geen antwoord kreeg, ik weet het niet meer, maar het was ontelbare keren.(foto’s)

Het was pas als de mama die, uiteraard vol bewondering, naar haar moedige zoontje of dochtertje stond te kijken, er tussen kwam en zei ‘mijnheer vraagt hoe dat gij noemt?’, dat de kleuter kon antwoorden met bv ‘Kevin’ of ‘Kelly’. 

In zulke situaties kon ik het nooit laten om telkens een pedagogische poging te wagen door te resumeren: ‘Aha, jij heet dus Kelly en de mama noemt jou Kelly’. Uiteraard waren dat zaadjes op een rotsbodem, want op dat moment was ‘iets leren’ niet aan de orde, noch voor Kelly noch voor de mama want die waren enkel, gefocust op het winnen van dat ene veel te grote T-shirt.

Vanuit West Vlaanderen

Het erge is dat we dat algemeen misbruik van ‘noemen’ ipv ‘heten’ hebben zien aankomen!

Mij was het opgevallen in de periode dat ik zelf voor Radio-2 omroep Antwerpen werkte, dat mijn toenmalige, overigens zeer gewaardeerde, collega Ro Burms het om de haverklap over ‘noemen’ had ipv ‘heten’.
Dat het mij opviel kwam omdat ik in mijn eigen ochtendprogramma ‘Goede morgen met Harry van Hest’, (foto’s) ook geregeld het overzicht van de files diende mee te geven. Hierbij had ik een keer het woord ‘autostrade’ gebruikt in plaats van ‘autosnelweg’ en kreeg daarvoor een nota van hogerhand.
Maar een collega die alsmaar ‘noemen’ gebruikte ipv ‘heten’, kon blijkbaar gewoon zijn gang blijven gaan !?!
Nu ja Ro was een veel belangrijker en populaider radioman dan het debutantje dat ik was, maar het maakte mij extra gevoelig voor die taalsprong. Die naar mijn gevoel dan ook vanuit West-Vlaanderen (Ro’s Radio 2 territorium) stilaan heel Vlaanderen heeft veroverd.

Een andere presentator-collega Jan Hautekiet, met op dat vlak nog veel meer autoriteit, heeft via zijn uitzendingen ook jaren gevochten tegen deze misgroei, maar heeft het waarschijnlijk op een bepaald moment ook los gelaten.

Inburgeringscursus

Nu we toch bij Jan zijn, denk ik gelijk aan de soortgelijke stokpaardjes van deze radiocoryfee.
Telkens iemand in zijn uitzending het waagde om te zeggen ‘Dit of dat concert gaat door in zaal XYZ’ kreeg die van Jan de wind van voor, want dat dient te zijn ‘Dit of dat concert heeft plaats in …’. (want een concert kan niet weg lopen)

‘Bedanken’ als men dankbaarheid bedoelt mag van Jan trouwens ook niet, want dat staat eigenlijk voor ‘afdanken’ of ‘weigeren’. 
Correct is wel bv ‘(Grote) dank voor deze fijne geste’, ‘Dank dat je mij hebt uitgenodigd’ etc 

De vraag waar ik nu mee zit is, of er nu het risico bestaat dat op een bepaald moment ‘hoe noemde gij’ ipv van ‘hoe heet jij’ zo algemeen aanvaard wordt, dat het ook als standaardtaal zal worden opgewaardeerd en als zodanig in de woordenboeken gaat komen? Want als dat zo is, dan wordt het werkwoord ‘heten’ stilaan overbodig of erger nog het verdwijnt!
Wat ontegensprekelijk (weer) een verarming van onze taal zou betekenen.

Dan gaan we misschien stilletjes aan allemaal een basistaal gebruiken zoals die nu wordt aangeleerd tijdens de inburgeringscursussen. Een elementaire taal juist voldoende om, zoals immigranten, te overleven in onze maatschappij van nu.

Voor wat het waard is

1)  Nu ik het daarover heb gelijk even een tip meegeven die ik zelf nog maar onlangs leerde.
Als je door omstandigheden geconfronteerd worden met iemand uit een totaal andere cultuur die vrij recent in Vlaanderen is terechtgekomen en dus ook navenant Nederlands spreekt, pas je taalgebruik dan aan!
Gebruik niet te veel woorden zoals ‘bovendien’ want het woordje ‘boven’ kan als gevolg hebben dat uw ontvanger naar boven begint te kijken, zoekend wat die ‘dien’ zou kunnen zijn en wat die daarboven doet..

2)  En als je voor zo iemand iets opschrijft doe het dan zeker niet in kapitalen! Een reflex die we misschien hebben om het zo duidelijk mogelijk op te schrijven. Maar in hun basiscursus leren ze alleen de kleine lettertjes die meer voorkomen, dus die mensen (en uiteraard ook de Vos Reinaert) zijn verloren met bv een adres in HOOFDLETTERS.

3)  In West Vlaanderen gaan ze nog verder wat de integratie van nieuwkomers betreft.
Daar leren ze de 'nieuwe Belgen' geen Algemeen Nederlands maar wel het West-Vlaams aan. 'Anders kunnen ze hier niet integreren' is hierbij het argument.
Aan de lezer om zijn/haar conclusies te trekken! ;-)